ممسنی، ویژه در گیاهان دارویی

به گزارش " خبر نورآباد" از گذشته‌های دور طبیعت همیشه همراه و یاور انسان بوده و انسان کمبودها و مشکلاتش را با کمک طبیعت برطرف کرده است. یکی از مواردی که انسان همیشه از طبیعت بهره گرفته، در زمینه درمان بیماری‌ها بوده است و خداوند نیز مکرر در آیات قرآن ذکر کرده که هیچ چیز را در این جهان بیهوده نیافریده است.

با این وصف شاید بتوان گفت طب سنتی عمری به قدمت انسان دارد و همه تمدن‌های کهن ازجمله یونان، مصر، هند، چین و ایران در طب سنتی سابقه‌ای دیرینه دارند. در این میان، ایران به دلیل نفوذ اسلام و آشنایی با آیات و احادیث مکرر که درباره خواص گیاهان و راه‌های برطرف کردن بیماری‌ها بوده است در طب سنتی رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است اما این امر در برهه‌هایی از تاریخ مغفول مانده یا با مخالفت دستگاه حکومت وقت روبه‌رو شده است. اما طب سنتی به دلیل جایگاهی که نزد مردم داشته همچنان به حیات خود ادامه داده تا اینکه در سال‌های اخیر طب سنتی به عنوان رشته‌ای دانشگاهی درآمده و روند رو به رشدی به خود گرفته است.

طب سنتی، انسان محور و شعارش بر پیشگیری است و تمام آیات و روایات ذکر شده در این زمینه حاکی از همین امر است و اگر الگوی اسلامی-ایرانی را پیگیری کرده و براساس آن زندگی‌مان را تنظیم کنیم، بسیاری از بیماری‌ها اصلا به وجود نمی‌آید.

آرمان زرگران، عضو کمیته پژوهش معاونت طب سنتی وزارت بهداشت و درمان، درباره طب سنتی می‌گوید: طب سنتی همواره در بستر زمان وجود داشته و حتی زمانی که مجامع علمی به آن توجهی نداشت جایگاه خود را نزد مردم حفظ کرده بود.

عضو کمیته پژوهش معاونت طب سنتی وزارت بهداشت و درمان افزود: در سال‌های اخیر نگاه مجدد به طب سنتی شده و با راه‌اندازی رشته‌های طب سنتی و داروسازی سنتی  در دانشگاه‌ها از جمله در دانشگاه علوم پزشکی شیراز این امر از حالت عامیانه به حالت آکادمیک تبدیل شده است.

وی معتقد است هم طب سنتی و هم طب شیمیایی مشکلاتی دارند که با تلفیق این دو و افزایش هم‌افزایی میان طب سنتی و طب شیمیایی می‌توان سلامت جامعه را تضمین کرد.

زرگران خاطرنشان کرد: درمان در دسترس، کم‌هزینه بودن و پر کردن نقاط ضعف طب شیمیایی از مزایای طب سنتی است و وجود مواد اولیه در دسترس برای ساخت دارو از ویژگی‌های منحصر به فرد این طب در اغلب استان‌های ایران به ویژه استان فارس است.

استان فارس به دلیل منابع غنی کشاورزی همیشه زبانزد بوده و در زمینه گیاهان دارویی نیز سرآمد است به گونه‌ای که با 600 نوع گیاه دارویی جز استان‌های برخوردار در این زمینه است.

حشمت‌الله صادقی، کارشناس مسئول گیاهان داوریی در جهاد کشاورزی فارس می‌گوید: در مجموع در استان فارس 740 هکتار از اراضی کشاورزی زیر کشت گیاهان دارویی است و در اغلب شهرستان‌ها به ویژه شهرستان‌های آباده، نورآباد، ممسنی و سپیدان مزارع گیاهان دارویی وجود دارد.

وی با بیان اینکه در استان فارس 30 تا 40 گونه گیاهان دارویی تولید می‌شود، افزود: آویشن باغی، شیرین بیان، آلوئورا، بادرنجبویه، مریم گلی، گل گاوزبان، اسطوخودوس، مورد، رزماری، شمعدانی عطری و غیره از مهم‌ترین گیاهان دارویی تولید شده در فارس هستند.

حمید امیرآبادی، معاون اداره بهره‌برداری منابع طبیعی و آبخیزداری به گیاهان دارویی خودرو در استان فارس اشاره کرد و گفت: آنغوزه، مسطکی، مورد، آویشن و کتیرا از جمله گیاهان دارویی خودرو در استان فارس است که متاسفانه به دلیل برداشت‌های بی‌رویه، خشکسالی، ریزگردها، چرای مفرط دام و بهره‌برداری غیراصولی در حال انقراض هستند.

امیرآبادی از طرح‌های حفاظتی و احیایی منابع طبیعی برای حفظ این گیاهان دارویی خبر داد و افزود: طرح مرتع‌داری و طرح صیانت از جنگل از جمله طرح‌هایی منابع طبیعی برای حفظ گیاهان دارویی است.

وی با بیان اینکه این طرح‌ها برای حداقل 20 هزار نفر اشتغالزایی کرده است، خاطرنشان کرد: ارزآوری، جاذبه‌های گردشگری و ایجاد علاقه در سرمایه‌گذاران برای ساخت کارخانجات فرآوری این گیاهان دارویی از جمله نتایج این طرح‌های است.

امیرآبادی تصریح کرد: زمانی که سرمایه‌گذار در این امر وارد شود و کارخانجات فرآوری ایجاد شود از صادرات بی‌رویه جلوگیری می‌شود و می‌توان از این سرمایه خدادادی به نفع مردم استفاده کرد.

محمدرضا موحدپور، مدیرعامل شرکت اهورا دارو که در زمینه فرآوری گیاهان دارویی فعالیت دارد، می‌گوید: استان فارس به دلیل شرایط آب و هوایی تمامی امکانات لازم برای فرآوری گیاهان دارویی را دارد.

وی با اشاره به اینکه در استان فارس بیش از 600 نوع گیاهان دارویی وجود دارد، افزود: متاسفانه برنامه جامعی برای نگهداری و حفظ این گیاهان وجود ندارد و برخی در شرف انقراض هستند.

موحدپور با بیان اینکه روش‌های سنتی استحصال ماده موثره از گیاه دارویی کارایی لازم را ندارند و گاه حتی سبب از بین رفتن بخشی از مواد موجود در گیاه می‌شود، خاطرنشان کرد: باید از روش‌های مدرن و مکانیزه برای استحصال ماده موثره در گیاهان دارویی استفاده شود.

وی با بیان اینکه داروهایی گیاهی به مراتب بی‌ضررتر هستند، تصریح کرد: تولید و فرآوری این گیاهان بسیار ارزان‌تر از وارد کردن داروهای شیمیایی و حتی داروهای گیاهی است که در دیگر کشورها فرآوری می‌شود.

مدیرعامل شرکت اهورادارو بیان کرد: داروهایی گیاهی تولید شده در استان فارس از لحاظ کیفیت و اثربخشی در درمان بیماری به دلیل ویژگی اقلیمی استان فارس بسیار بهتر از نمونه‌های خارجی آن است و اگر سرمایه‌گذارن در این زمینه وارد شوند و تحریم‌ها نیز برداشته شود به گونه‌ای که امکان صادر کردن این داروها وجود داشته باشد، ده‌ها میلیارد دلار برای استان ارزآوری دارد.

وی گفت: شرکت اهورا دارو در حال حاضر برای 200 نفر به طور مستقیم اشتغالزایی کرده و اگر سیستم پخش تاسیس شود تا 4 هزار نفر از این طریق شاغل می‌شوند.

 

به نظر میرسد فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی باید به سمت داروهای فرآوری شده پیش رود و نگاه سنتی به این گیاهان که استفاده جوشانده‌ای بوده اصلاح شود. عطاران و سقط فروشان از صنوفی هستند که هنوز گیاهان دارویی را به صورت سنتی عرضه می‌کنند و به نظر می‌رسد باید تحولی در این عرصه به وجود آید چراکه زرگران، عضو کمیته پژوهش معاونت طب سنتی وزارت بهداشت و درمان، نیز معتقد است یکی از دغدغه‌های موجود در عرصه طب سنتی اصلاح ساختار عطاری‌ها است.

زرگران با بیان اینکه رویکرد مردم به طب سنتی، طب بدون ضرر است، گفت: طب سنتی از گیاهان کم‌خطر استفاده می‌کند اما همین گیاهان کم‌خطر درصورتی که توسط افراد غیرمتخصص تجویز شود ممکن است خطرساز باشد.

وی با بیان اینکه عطاران و سقط‌فروشان ناآگاه یکی از دغدغه‌ها در طب سنتی است، افزود: باید در این زمینه بحث‌های نظارتی بین وزارت بهداشت و وزارت بازرگانی انجام شود و دیگر اینکه حضور درمانگاه‌های تخصصی طب سنتی نظیر درمانگاه طب سنتی شیراز که در درمانگاه شهید مطهری شیراز واقع شده و زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی شیراز فعالیت می‌کند، باید محل رجوع مردم شود.

عضو کمیته پژوهش معاونت طب سنتی وزارت بهداشت و درمان خاطرنشان کرد: مراجعه به متخصصان طب سنتی مانع بروز حوادث احتمالی و سوءاستفاده‌های احتمالی می‌شود.

خسرو فروغان، نائب رئیس اتاق اصناف فارس، با اشاره به سابقه دیرینه عطاریها در شیراز اظهار کرد: شیراز همیشه در طب گیاهی پیشتاز بوده و بسیاری از انواع گیاهان دارویی که در طبیعت فارس یافت میشود در هیچ کجای دنیا نمیتوان دید، در چند سال اخیر به دلیل تحریمها و منع ورود بسیاری از داروها گرایش به سمت گیاهان دارویی بیشتر شد.

وی با بیان اینکه بیش از 440 عطار در شیراز فعال هستند، گفت: این گرایش و علاقه مردم به گیاهان دارویی سبب شد تا بسیاری از عطاریها دوباره رونق گذشته را پیدا کنند و به دلیل اهمیتی که این قشر با بحث سلامت دارند اتاق اصناف فارس با همکاری اتحادیه صنف عطاران شیراز کلاسهای آموزشی زیر نظر متخصصان امر برای عطاران گذاشته و درزمینه بستهبندی بهداشتی مواد نیز آموزشهایی داده شده است.

نائب رئیس اتاق اصناف فارس از پلمپ شدن 5 تا 6 عطاری در یک سال گذشته خبر داد و افزود: همه عطاری های شیراز آموزش دیده هستند و مردم هم باتوجه به شناخت و سابقه افراد به آنها مراجعه کنند تا مانع هرگونه سوءاستفاده احتمالی شود.

به نظر میرسد طب سنتی برای بقا و ماندگاری خود باید از روشهای مدرن استفاده کند که این امر هم مصرف را راحتتر و سریعتر میکند و هم امکان سوءاستفادههای احتمالی را از بین می‌برد و دیگر اینکه در زمینه صادرات و ارزآوری نیز موثرتر است و رونق اقتصادی و اشتغازایی را در پی دارد. اما آنچه نباید در این میان فراموش شود این است که فرآوری مکانیزه و ارائه دارو به شیوه مدرن نیاز به حضور سرمایهگذاران و بخش خصوصی دارد که البته همکاری نهادهای سلامت نیز در این امر لازم و ضروری به نظر می‌رسد.